गलगंड म्हणजे थायरॉईड ग्रंथीची असामान्य वाढ. थायरॉईड ही फुलपाखराच्या आकाराची ग्रंथी आहे जी ॲडमच्या सफरचंदाच्या खाली मानेच्या तळाशी असते. गलगंड हे सहसा वेदनारहित असले तरी, मोठ्या गलगंडामुळे खोकला होऊ शकतो आणि त्यांना गिळणे किंवा श्वास घेणे कठीण होऊ शकते. थायरॉईड ही एडमच्या सफरचंदाच्या खाली मानेत आढळणारी एक ग्रंथी आहे. हे हार्मोन्स स्रावित करते जे चयापचय, अन्नाला उर्जेमध्ये बदलणारी प्रक्रिया यासह शारीरिक कार्ये नियंत्रित करण्यास मदत करते. हे हृदय गती, श्वसन, पचन आणि मूड देखील नियंत्रित करते. थायरॉईडचा आकार वाढवणाऱ्या स्थितीला गलगंड म्हणतात. गलगंड कोणालाही होऊ शकतो, परंतु स्त्रियांमध्ये अधिक सामान्य आहे. काहीवेळा, थायरॉईडच्या कार्यपद्धतीवर त्याचा परिणाम होतो.
Hypothyroidism is a common condition where the thyroid gland fails to produce enough thyroid hormones, leading to a slower metabolic rate. Goiter, on the other hand, refers to the enlargement of the thyroid gland. Both conditions often go hand in hand, as goitre can be a manifestation of hypothyroidism.
अनेक गोष्टींमुळे थायरॉईड ग्रंथी वाढू शकते. त्यापैकी काही सर्वात सामान्य आहेत :
थायरॉईड संप्रेरकांच्या निर्मितीसाठी आयोडीन आवश्यक आहे आणि ते प्रामुख्याने समुद्राच्या पाण्यात आणि किनारी भागातील मातीमध्ये आढळते. विकसनशील जगात, अंतर्देशीय किंवा उच्च उंचीवर राहणाऱ्या लोकांमध्ये आयोडीनची कमतरता असते आणि जेव्हा थायरॉइड जास्त आयोडीन मिळवण्याच्या प्रयत्नात वाढतो तेव्हा गलगंड होऊ शकतो. आयोडीनची कमतरता कोबी, ब्रोकोली आणि फुलकोबी यांसारख्या संप्रेरक-प्रतिरोधक पदार्थांमध्ये जास्त आहार घेतल्याने आणखी वाईट होऊ शकते. ज्या देशांमध्ये आयोडीन नियमितपणे टेबल मीठ आणि इतर पदार्थांमध्ये मिसळले जाते, तेथे आहारातील आयोडीनची कमतरता सामान्यतः गलगंडाचे कारण नसते.
जेव्हा तुमची थायरॉईड ग्रंथी खूप जास्त थायरॉईड संप्रेरक (हायपरथायरॉईडीझम) तयार करते तेव्हा गलगंड होऊ शकतो. ज्याला ग्रेव्हस रोग आहे, रोगप्रतिकारक प्रणालीद्वारे तयार केलेले प्रतिपिंड चुकून थायरॉईड ग्रंथीवर हल्ला करतात, ज्यामुळे ते जास्त थायरॉक्सिन तयार करतात. या अतिउत्साहामुळे थायरॉईड सूजते.
कमी सक्रिय थायरॉईड (हायपोथायरॉईडीझम) मुळे गलगंड देखील होऊ शकतो. ग्रेव्हस रोगाप्रमाणे, हाशिमोटो रोग हा एक स्वयंप्रतिकार विकार आहे. पण तुमच्या थायरॉईडला जास्त संप्रेरक निर्माण होण्याऐवजी, हाशिमोटो तुमच्या थायरॉईडला नुकसान पोहोचवते ज्यामुळे ते खूप कमी उत्पादन करते.कमी संप्रेरक पातळीची जाणीव करून, पिट्यूटरी ग्रंथी थायरॉईडला उत्तेजित करण्यासाठी अधिक टीएसएच तयार करते, ज्यामुळे ग्रंथी मोठी होते.
या स्थितीत, थायरॉईड ग्रंथीच्या दोन्ही बाजूंना नोड्यूल नावाच्या अनेक घन किंवा द्रवपदार्थाने भरलेल्या गुठळ्या विकसित होतात, परिणामी ग्रंथीचा संपूर्ण विस्तार होतो.
या प्रकरणात, आपल्या थायरॉईड ग्रंथीच्या एका भागात एकल नोड्यूल विकसित होते. बहुतेक नोड्यूल कर्करोग नसलेले (सौम्य) असतात आणि त्यामुळे कर्करोग होत नाही.
थायरॉईड कर्करोग हा सौम्य थायरॉईड नोड्यूलपेक्षा खूपच कमी सामान्य आहे. थायरॉईड नोड्यूलची बायोप्सी कर्करोग आहे की नाही हे ठरवण्यासाठी अगदी अचूक आहे.
गरोदरपणात तयार होणारे हार्मोन, ह्यूमन कोरिओनिक गोनाडोट्रॉपिन (HCG), तुमची थायरॉईड ग्रंथी थोडीशी वाढू शकते.
थायरॉइडाइटिस ही एक दाहक स्थिती आहे ज्यामुळे थायरॉईडमध्ये वेदना आणि सूज येऊ शकते. यामुळे शरीर खूप जास्त किंवा खूप कमी थायरॉक्सिन तयार करू शकते.
तुमच्या थायरॉईडवर नोड्यूल असल्यास, त्यांचा आकार अगदी लहान ते खूप मोठा असू शकतो.नोड्यूल्सच्या उपस्थितीमुळे सूजचे स्वरूप वाढू शकते.
काही लोक ज्यांना गलगंड आहे त्यांना हायपरथायरॉईडीझम किंवा अतिक्रियाशील थायरॉईड देखील असू शकतो.
गलगंड असलेल्या काही लोकांना हायपोथायरॉईडीझम किंवा अंडरएक्टिव्ह थायरॉइड देखील असू शकतो.
गलगंडाची अनेक कारणे आहेत. परिणामी, विविध प्रकार आहेत. यात समाविष्ट:
थायरॉईड संप्रेरकांच्या निर्मितीसाठी आवश्यक असलेले खनिज आयोडीनच्या कमतरतेमुळे कोलोइड गलगंड विकसित होतो. ज्या लोकांना या प्रकारचा गलगंड होतो ते सहसा आयोडीनची कमतरता असलेल्या भागात राहतात.
गैर-विषारी गलगंडाचे कारण सहसा अज्ञात असते, जरी ते लिथियम सारख्या औषधांमुळे होऊ शकते. द्विध्रुवीय विकारांसारख्या मूड विकारांवर उपचार करण्यासाठी लिथियमचा वापर केला जातो.गैर-विषारी गलगंड थायरॉईड संप्रेरकांच्या उत्पादनावर परिणाम करत नाहीत आणि थायरॉईड कार्य निरोगी आहे. ते देखील सौम्य आहेत.
या प्रकारचा गलगंड मोठा होताना एक किंवा अधिक लहान गाठी तयार करतो. नोड्यूल स्वतःचे थायरॉईड संप्रेरक तयार करतात, ज्यामुळे हायपरथायरॉईडीझम होतो. हे सामान्यतः साध्या गलगंडाचा विस्तार म्हणून तयार होतो.
गलगंड कोणालाही प्रभावित करू शकतो. ते जन्माच्या वेळी उपस्थित असू शकतात आणि आयुष्यभर कधीही येऊ शकतात.
गलगंडासाठी काही सामान्य जोखीम घटक समाविष्ट आहेत:
ज्या भागात आयोडीनचा पुरवठा कमी आहे आणि ज्यांना आयोडीन सप्लिमेंट्स उपलब्ध नाहीत अशा भागात राहणाऱ्या लोकांना गलगंडाचा धोका जास्त असतो.
महिलांना थायरॉईड विकार होण्याची अधिक शक्यता असल्यामुळे, त्यांना गलगंड होण्याची शक्यताही जास्त असते.
40 वर्षांनंतर गलगंड जास्त प्रमाणात आढळतो.
स्वयंप्रतिकार रोगाचा वैयक्तिक किंवा कौटुंबिक इतिहास तुमचा धोका वाढवतो.
पूर्णपणे स्पष्ट नसलेल्या कारणांमुळे, थायरॉईड समस्या गर्भधारणेदरम्यान आणि रजोनिवृत्ती दरम्यान होण्याची शक्यता असते.
काही वैद्यकीय उपचार, ज्यामध्ये हृदयावरील औषध एमिओडारोन (पॅसेरोन, इतर) आणि मानसोपचार औषध लिथियम (लिथोबिड, इतर), तुमचा धोका वाढवतात.
जर तुम्ही तुमच्या मानेच्या किंवा छातीच्या भागावर रेडिएशन उपचार केले असतील किंवा तुम्ही आण्विक सुविधा, चाचणी किंवा अपघातात रेडिएशनच्या संपर्कात असाल तर तुमचा धोका वाढतो.
लहान गलगंड ज्यामुळे शारीरिक किंवा कॉस्मेटिक समस्या उद्भवत नाहीत ही काळजी नाही. परंतु मोठ्या गलगंडामुळे श्वास घेणे किंवा गिळणे कठीण होऊ शकते आणि खोकला आणि कर्कशपणा होऊ शकतो. हायपोथायरॉईडीझम किंवा हायपरथायरॉईडीझम यासारख्या इतर परिस्थितींमुळे होणारे गलगंड, थकवा आणि वजन वाढण्यापासून ते अनपेक्षित वजन कमी होणे, चिडचिड आणि झोपेचा त्रास अशा अनेक लक्षणांशी संबंधित असू शकतात.
तुमची मान जाणवून आणि नियमित शारीरिक तपासणीदरम्यान तुम्ही गिळताना डॉक्टरांना वाढलेली थायरॉईड ग्रंथी सापडू शकते.काही प्रकरणांमध्ये, डॉक्टरांना नोड्यूलची उपस्थिती देखील जाणवू शकते.
गलगंडाच्या निदानामध्ये हे देखील समाविष्ट असू शकते:
रक्त तपासणी तुमच्या थायरॉईड आणि पिट्यूटरी ग्रंथींद्वारे उत्पादित हार्मोन्सचे प्रमाण निर्धारित करू शकते. जर तुमचे थायरॉईड अकार्यक्षम असेल तर थायरॉईड संप्रेरकांची पातळी कमी असेल. त्याच वेळी, थायरॉईड-उत्तेजक संप्रेरक (TSH) ची पातळी उंचावली जाईल कारण तुमची पिट्यूटरी ग्रंथी तुमच्या थायरॉईड ग्रंथीला अधिक थायरॉईड संप्रेरक तयार करण्यासाठी उत्तेजित करण्याचा प्रयत्न करते.अतिक्रियाशील थायरॉईडशी संबंधित गलगंडामध्ये सामान्यतः रक्तातील थायरॉईड संप्रेरकांची उच्च पातळी आणि सामान्य TSH पातळीपेक्षा कमी असते.
गलगंडाच्या काही कारणांमध्ये असामान्य प्रतिपिंडे तयार होतात. रक्त तपासणी या प्रतिपिंडांच्या उपस्थितीची पुष्टी करू शकते.
कांडीसारखे उपकरण (ट्रान्सड्यूसर) तुमच्या मानेवर धरले जाते. ध्वनी लहरी तुमच्या मानेतून आणि पाठीमागे उसळतात, संगणकाच्या स्क्रीनवर प्रतिमा तयार करतात. प्रतिमा तुमच्या थायरॉईड ग्रंथीचा आकार आणि ग्रंथीमध्ये नोड्यूल आहेत की नाही हे तुमच्या डॉक्टरांना जाणवू शकत नाही हे स्पष्ट करते.
थायरॉईड स्कॅन करताना, तुमच्या कोपरच्या आतील बाजूस असलेल्या शिरामध्ये एक किरणोत्सर्गी समस्थानिक इंजेक्शन दिले जाते. तुम्ही टेबलावर तुमचे डोके मागे ताणून झोपता, तर एक विशेष कॅमेरा संगणकाच्या स्क्रीनवर तुमच्या थायरॉईडची प्रतिमा तयार करतो. आयसोटोपला तुमच्या थायरॉईड ग्रंथीपर्यंत पोहोचण्यासाठी किती वेळ लागतो यानुसार प्रक्रियेसाठी लागणारा वेळ बदलू शकतो. थायरॉईड स्कॅन तुमच्या थायरॉइडचे स्वरूप आणि आकार याबद्दल माहिती देतात, परंतु ते अल्ट्रासाऊंड चाचण्यांपेक्षा जास्त आक्रमक, वेळ घेणारे आणि महाग असतात.
फाइन-नीडल ऍस्पिरेशन बायोप्सी दरम्यान, अल्ट्रासाऊंड चाचणीसाठी टिश्यू किंवा द्रव नमुना मिळविण्यासाठी तुमच्या थायरॉईडमध्ये सुईचे मार्गदर्शन करण्यासाठी वापरले जाते.
होमिओपॅथी, एक सर्वांगीण औषध प्रणाली, हायपो गॉइटरला संबोधित करण्यासाठी सौम्य आणि वैयक्तिकृत दृष्टीकोन देते. होमिओपॅथिक उपायांचे उद्दिष्ट शरीराच्या अंतर्भूत उपचार क्षमतेला चालना देणे, समतोल वाढवणे आणि एकूणच कल्याण करणे आहे. विशिष्ट होमिओपॅथिक उपायाची निवड एखाद्या व्यक्तीची अद्वितीय लक्षणे, घटना आणि स्थितीची मूळ कारणे यावर आधारित असते.
हायपरएक्टिव्ह थायरॉईड आणि प्रवेगक चयापचय कार्यांसाठी
वाढलेले थायरॉईड आणि मंद चयापचय कार्यांसाठी
सुजलेल्या, वाढलेल्या थायरॉईड ग्रंथीसह गोइटरसाठी
जर तुम्ही हायपो गलगंडासाठी होमिओपॅथिक उपचार शोधत असाल, तर पात्र आणि अनुभवी होमिओपॅथचा सल्ला घेणे महत्वाचे आहे. एक व्यावसायिक संजीवनी होमिओपॅथ योग्य उपचार योजना ठरवण्यासाठी तुमची लक्षणे, वैद्यकीय इतिहास आणि वैयक्तिक वैशिष्ट्यांचे तपशीलवार मूल्यांकन करेल.
पेशंट्सना कांदा, लसूण आणि कॉफीसारख्या पदार्थांचा आनंद घेण्याची परवानगी, ज्यामुळे उपचारप्रक्रिया ताणमुक्त होते.
डॉक्टरांशी सोयीस्करपणे संपर्क साधण्याची सुविधा, ज्यामध्ये सविस्तर समुपदेशन, रुग्णाचा इतिहास व्यवस्थापन, आणि फॉलो-अपचा समावेश.
अनुभवी BHMS आणि MD डॉक्टर, तसेच बहुभाषिक आणि व्यावसायिक स्टाफचा समावेश.
उपचारप्रक्रिया आधुनिक आणि अनुकूल बनवणे, तसेच स्पष्ट संवाद साधून रुग्णांचा विश्वास जिंकणे.
होमिओपॅथी एक संपूर्ण विज्ञान आहे, जे "समस्यासमस्येने शमन करते" या सिद्धांतावर आधारित आहे, म्हणजेच "जसे इलाज तसे". हे १७९६ मध्ये डॉ. सॅम्युएल क्रिस्टियन हाहनेमन यांनी शोधले.
होमिओपॅथिक औषधे नैतिक पदार्थांपासून तयार केली जातात, त्यामुळे या औषधांचे कोणतेही साईड इफेक्ट्स नाहीत आणि ते पूर्णपणे सुरक्षित असतात.
होमिओपॅथिक औषधांसाठी कोणतेही आहार निर्बंध नाहीत. केवळ औषध घेतल्यानंतर किमान ३० मिनिटे इतर कोणतेही द्रव (पाणी वगळता) सेवन करणे टाळावे.
हायपोथायरॉईडीझम आणि गलगंड एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनाच्या गुणवत्तेवर लक्षणीय परिणाम करू शकतात, परंतु होमिओपॅथीच्या सर्वांगीण दृष्टिकोनामुळे, आराम आणि पुनर्संचयित होण्याची आशा आहे. संजीवनी होमिओपॅथी क्लिनिक हायपो गॉइटर असलेल्या रुग्णांसाठी वैयक्तिकृत आणि प्रभावी उपचार पर्याय प्रदान करण्यासाठी समर्पित आहे. आमची कुशल होमिओपॅथची टीम तुमच्या स्थितीची मूळ कारणे शोधण्यासाठी आणि तुमच्या सर्वांगीण आरोग्याला पाठिंबा देण्यासाठी वचनबद्ध आहे.
लक्षात ठेवा, होमिओपॅथी ही एक सुरक्षित आणि सौम्य उपचार प्रणाली आहे जी पारंपारिक उपचारांना पूरक ठरू शकते. तुम्हाला हायपोथायरॉईडीझमची लक्षणे जाणवत असल्यास किंवा गलगंडाची चिंता असल्यास, आजच आमच्या क्लिनिकशी संपर्क साधा. थायरॉईडच्या चांगल्या आरोग्यासाठी आणि उत्साही जीवनाच्या मार्गावर आम्ही तुम्हाला मार्गदर्शन करूया!
अस्वीकरण : या ब्लॉगमध्ये दिलेली माहिती केवळ शैक्षणिक हेतूंसाठी आहे आणि वैद्यकीय सल्ला मानली जाऊ नये. हायपोथायरॉईडीझम आणि गोइटर किंवा इतर कोणत्याही वैद्यकीय स्थितीसाठी कोणतेही उपचार सुरू करण्यापूर्वी कृपया एखाद्या योग्य आरोग्यसेवा व्यावसायिकाचा सल्ला घ्या.